शुक बैशाख ०७ , ७ बैशाख २०८१, शुक्रबार| थारु संम्बत:२६४७

रंगहस् चहकार होलिक रिट

रंगहस् चहकार होलिक रिट

शेखर दहित
सेन्डुर, रंग अबिर डेउडिउँटन टिक्ना, शुभ कामम् बेल्सना रिट अघट्यसे पुर्खन चलैटि आइल बटैं । ओस्हँक, गाउँ समाजमे गरढुर्या, बरघर्या, चिरिक्या, चौकिडर्वा, केसौका, अगौहा, ककन्डर्वा, महटाँवा, भल्मन्सा चुन्लेसेफे खुशीक् मौकम् अबिर घाँस्के राहरंगिट कर्ना, जित वा कुछ मजा चिज हाँठ लग्लेसे फे मुहभर लालेलुलुङ्ग अबिर घाँस्के खुशी सट्ना रिट अघट्यसे लागल बा ।
उप्परिक अँख्रा घट्गरसे झँक्लेसे रंग, अबिर, सेन्डुर कलक ट मन चौकस हुइल व्याला, राहरंगिट करना व्याला, किहुँ मानमर्जाड करे व्याला, कुछ कामक् जिम्मा पाइल गाउँक अगवन्हे, भ्वाजकाज, पुजाआँटिम् सड्ड बेल्सना चिज हो । ओ, ढ्यारजसिन रंग अबिर होलिम् पिच्कारीम् घोर्क औरक लुग्गा रंगैना ओ गाल–गाल घस्क खुशी साटिक साटा कर्ना रंगक् टिहुवार हो ।
चिन्हल जानल मनैनमे रंग अबिर रगर्के फाग पहर्ना थारुनके महाचम्पन रिटभाँट हुइटिन् । एक ट यि टिहुवार किसानन् काम ढन्ढा ओराके फुर्सद रहल ब्यालमफे परट ओ उप्परसे जार छ्याक फे रस–रस हट्क घाम लग्ना हुइलक ओर्से पानीम रंग अबिर घोर्के बरस भरिक सुखदुख बिस्रैना कोशिस कर्ठ । यहाँ होलि÷होरि काजे मनैठ, कैसिक मनैठ कना बाटह फे डान्चे बिट्ख्वर्लसे मजा डेख्ठुँ ।
अब्ब ढ्यार थारु हिन्दु धर्मके छाँहिमे परल ओर्से यहाँ हिन्दु धर्मग्रन्थमे रहल छन्डिक छन्डिक बाट होलिसे जोर्के बट्वाइ खोजल बा । हिरण्यकश्यप ना ट भुँइयम, ना ट बड्रिम, ना ट पट्टालमे मुना बरदान पैलकओर्से घमण्ड चुरचुरैठिस् हुँ । ओकर छावा भक्तप्रह्लाद भर रामभक्त रलक ओर्से आपन बाबाह ओट्रा नैमान । यिहे रिससे प्रह्लादहे मुवाँइक् लाग कबु पहारिक खोल्ह्वमसे ढकेल्ना, ट कबु साँप बिच्छी गोजर भरल कोन्टिम कर्याडेना हुँ । कबु बिख डर्ना ट कबु सेन्डरार लोहक खुँटम बहान्डेना । सब जुगार लगाक फे प्रह्लादहे मारे नैसेकल ओर्से अपन बाबु होलिकाहे अपन भटिज्वाहे जराके मुवाँई कहल बाट बट्कोहिमे ओनैटि आइल बाटि । होलि काजे आगिम् अपन आँङ्ग बाँन्ढ सेक्ना बरदान पैल रहे । होलिका जरल टब्बु फे प्रह्लादहे आगिक चिट्किन टक कुछ नैकर सेकल खिस्सा बा । ओह सत्यक जित हुइठकना खिस्सा सुन्लक ओर्से ओक्र खुस्यालीमे थारु गाउँमे होल्का डुंगना रिट अघट्यसे बैठल बा ।
होलि खेल्नासे एक दिन आघे, बरघर्यक् डख्खिन रहल खेन्ह्वम् लेँरुक हंगिया गर्ठै ओ उप्परसे पिन्जाई, कुन्यारि, पैरासे छोप्ठैं । डिन बुर्टाजुन गाउँक् चौकिडर्वा होल्का डुंग्ना हाँक पारठ ओ सबजे अपन अपन घर घरसे बाँसक लग्गिम कन्डा गुँठगुँठ होल्का डुंगे जैठैं । भक्त प्रह्लादहे सत्य मन्लक ओर्से, थारु मनंै फे अपन अपन लर्कनक झेन्ड्रा, टोपी, कट्टु, झुल्वा, लर्का सेहर्ना झर्बड होल्का डुंगबेर डम्कल आगिमे सेँक्ठैं । ओसिक सेकल लुग्रीलट्टी घलैलेसे भूट पिसाज, बोक्सिन्याँ नैलग्ठिन कना विश्वास बा । ओ, होलि डुंगल जुगजुगैना कन्डा अपन घर–घर बिना फुक्ले लन्ठैं । घरम रहल सब ढेब्रि, चुल्हक आगि बुटैठैं ओ होल्का डुंगल लावा आगिसे ढेब्री सुल्गैठैं । ओहे आगिक सहारासे भन्सर्यन सालभर नैबुटाक भाट भन्सा कर्ठैं ।
अघट्यक् चलल, घरम् भख्खरिक भोज्हि लौलीलौला बटैं कलेसे अग्हन भर अपन नाट्पाटनके घर अग्हन खेल्ना रिट रहे । लौली डुल्हिफे यिहे मौकामे ढिक्रि बेचे जैना, ओ कम्टिमे ३ दिन, ५ दिन कबुजबु ट हप्ता खाँर ढिक्रि बेच्ना निहुँमे पौन्हि खाइँट ओ कपारिम् ढर्ना बिंर्रा, सिर्हट्टा, पन्ह्वाडार गोँरि, ढकिया बिनके हरचाली करिंट । ढिक्रि बेचे गैलक घरक मनंै जल्हुकढक् पहुरा नैउठाडेलेसे डोसर नाट्पाटनके घरम् जाइ नैपाइँट । ढिक्रि बेचेबेर बनाइल हरचाली लैजाडेहँट ओ दानडस्ना लिंट । यिहे व्यालम लावा डुल्हि कुछ चिजबरन बनाइ सिख्ना, कामम्फे घैखर होके निखर्ना मजा बेलो रहिन । डुल्हनफे सुप्पा, गोन्ड्री, व्याना भंग्ना, छिट्नी सिर्जैना, छट्रि बिन्ना, खटौलि चस्ना, पन्ह्वा डार सिखँठ । थारुनके एकमेरिक जिन्गी जिना ओ हाँठमे सिप, गुन सिख्ना एकठो लिरौसी बाहाना रहिन ।
ओस्टहँक, फाग ख्यालबेर गाउँक ठँर्यन बगालके बगाल मिल्कडफ पिट्ना, ढमार, ढुमरु गैना महाचम्पन रिट रहे । गिट–गिटमेफे लावा डुल्हन कर्रा पराइक् मारे अगोरिफे डारिंट ओ जिट्लेसे किल अपन जन्निहे घर लैजाइ पैना कहिंट । अगोरि छुटाइ नैसेक्लेसे डुल्हनहे कुछ डाम फे सख्रक परिन । ओहे ओर्से अघट्यक लावा डुल्हन गाउँक् गिडार ओसिपार मनैंन अपन संग्लग्वा बनाके अग्हन ख्याल जाइँट ।
डुल्हि अपन लैहर होलि खेल्ना बाहानामे महिनाभर अर्गरा जाइँट । आब यि अघट्यक रिटभाँट नैबिल्गठ, दुई तीन दिन डुल्हि लैहर गैलेसे जाँगर नुकाइ गैल कैह्के गाला मर्ठै ओ बाट लगैठैं । डुल्हाफे जन्निक् लक्लकाइल हलि लैअन्ठैं ।
गाउँक् मर्डन होल्का डुँगल डोसर बिहन्ने गाउँक् किस्निन्यन, लौली पटोर्हिन, टर्नि, चिन्डिबिन्डी लर्का होल्का बुटाइ गैयक् दुध, लोट्यम् जल, क्वार बहर्नि, कछ्वारिम् चाउर, रंग अबिर लेले जैठैं । यिहे मौकामे गाउँके उम्कल ठँर्यन लौली पटोर्हिन, टर्निन बगबग–बगबग परठैं ओ हलुक गरु सोरि अन्सार लैलैठैं ।
अघट्यक थारु गाउँमे होलि पहिल दिन कच्चे साडा पानीसे किल खेलठैं । डोसर दिन भर रंगअबिर लेके रगरिक् रगरा करठैं । टिसर दिन भर हिर्गर हिर्गर मर्डन ट लच्चालच जन्यावन उठा–उठा कुँवक हिला, लहड्र्क पानीम् बिल्बोरठैं । औरे छन्डिक् चम्पन लग्ना थारु गाउँक् सँन्ढरि कोन्वा कुक्कुर बिलारहस् हुरडुर–हुरडुर ठँर्या बठ्न्यावन करठैं ।
होलिमे कुवाँ झर्ना
होलिहे फाग खेल्नाफे कठैं । गाउँक अग्वा टग्वा, बरघर्यन्के घरफे रंगअबिर लेके गाउँके किसन्वाँ किस्निन्यन जैठैं । गाउँक् अग्वन्के जिउभर रंगअबिर छिटठैं ओ कुछ मनै आंग भर भर डरडर–डरडर बुक्वाफे घाँस डेठैं । ओकर बडल्मे गाउँक् किसन्वँन किस्निन्यन कुछ दाम डेना, छाँकिबुँडा पिअइना रिट महाखन्गर लागठ । फाग ख्यालबेर उठल रुप्यासे गाउँक् मनै चुकि खाक् राहरंगिट कर्ना महासैअर रिट रहे ।
होलिमे गाउँमे सझ्या कामफे करठैं, जस्टकि गाउँक् कुवा झर्ना, हिल्हा पानी सिंग्लैना, डिउठन्वाँमे घोट्टैल पर्ना । होलिम्, गाउँक् किसान मिलमिल गाउँक् अज्राइल पस्पौहन ठुँंग्ना रिट अघट्यसे रहे । एक मेरिक होलि टिहुवार गाउँहे एक्के मालिम् बहन्ना कामफे करिंट । कबुजबु खेतिपाटि, बर्खाबुन्डिमे, कुल्वा पानी, पसपौह्न्के हई खाइल, खेट्वक मेर्वा टस्काइल बाटसे टकरपकरफे हुइन । बर्खादिनसे बोल्टि बन्द रहल किसाननफे होलीमे रंगअबिर लगाके सुखदुख बिस्राइँट ओ नाटसोरिफे हिर्गरसे लगाइँट ।
जुगजमाना, बड्लटि गैल् । होलि, फाग, अगहन खेल्ना रिटफे रस–रस फरक हुइटि गैल् । ढ्यार नैमजा रिट होलिक् रंगसे घोरगैल् । ढ्यार जसिन आब होलिम् गाउँक् ठेँल्हन गाँजाभांग जाँरडारु पि–पि टुन्न रठैं । होलि खेल्ना बाहानामे जन्याँवन उप्पर जोरबल कर्ठैं । ढ्यार जसिन लवन्डिन्क भिट्टरी आम छम्ना, मन नैलग्टिक डबोट्ना, उप्पर सिँउर डेनासे गाउँ पहिलेसे डराइल बिल्गाइठ । गाउँक् लर्का बरसौं ढारल रिस यिहे मौकामे निहुँ खोज्ठैं ओ सुल्ला करलफे डेखपरठ । पहिलेक् जस्टे राहरंगिट आब नैरहिगैल थारु गाउँक् होलीम् ।
खुशीक् मौकम् टिक्ना रंग अबिरक रंग रसरस बड्लल्, थारु रिटहस् फुस्सर बिल्गे लागल । गाउँ समाजमे रहल मनमुटाव, टकरपकर, रिसदुखहे बिस्राके गहार नाट सोरि लगैना होलि टिहुवार पहिलेक् जस्टे चम्पन नैरहिगैल । अपन घरक् लवन्डिन, जन्नीन कसिक बचाइसेक्ना डर सड्डे मनमे पला रनाहुइल । होलिम् गैना डफ, ढमारके उ राग सुन्ना सिहनी होगैल । घरम् रहल पुर्खन, होलिम् डेखपरल बड्लावहे डेख्के सुर्टा कर्ठैं ।
ओहेओर्से, अघट्यक् पुर्खन्के डाबल पौली हेर्टि, छोट गरु नाँटहे हिरगर बनाइक् लाग, गाउँ समाजहे मिलजुल्के बैठे सिखैना होलि टिहुवारहे कसिक मजा बनाइ सेक्जाइ ? जुट्याल्हा ओ कचहरी करि । डेखपरल नैमजा रिटहे केरा फटक्के अल्गाइ । जस्टक् चहकार रंग डेख्बो ट मनम्फोँहि उठट, ओस्टेक यि टिहुवाररफे गाउँमे मेलमिलामे, खुशी होके हिरगरसे नाँटसोरि लगाइक् लाग सबजे मिल्जुल्के जोरबल लगाइ परल । जय गुर्बाबा ।


error: Content is protected !!