शनिच्चर बैशाख ०८ , ८ बैशाख २०८१, शनिबार| थारु संम्बत:२६४७

चिरैनके नाउँ ओ परिचय

चिरैनके नाउँ ओ परिचय

चिरैनके नाउँ ओ परिचय

चिरैं फेन हमार समुदायके गहना हुइँट् । हरेक चिरैँनके अपन फरक फरक विशेषता बटिन । हमार समुदायमे टमान मेरके चिरैँचुरुंगी बटैं । यहाँ ठाउँ ओ मौसम अन्सार कैयो जातके चिरैँ मिलठैं हमार नेपाल डेसमे । ओहे क्रममे यी आलेखमे कुछ चिरैँनके बारेम् छोटकरिमे नाउँ सहिट परिचय डेके चर्चा कैल बा ।

मुर्गी
यी घरपलुवा चिरैँ हुइँट् । यी चिरैँ सिकारके लाग फेन प्रयोग कैजाइठ । यी मुर्गी अन्डा फेन परठ । यी मुर्गीनके अँठरा मनै बैठ्ना घरमे रठिन । यी मुर्गीनके १ से ३ किलो समके रठैं । मुर्गीनहे डेउँटा पुज्ना काममे फेन प्रयोग कैजाइठ् । मुर्गी किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

कट्खोलिया
यी चिरँै रुखुवामे बैठ्ना चिरैँ हुइटैं । यी चिरैनके ठोर बहुट बलगर रठिन । यी चिरै घाँसपाट ओ किराकाँटी खाके अपन जिवन चलैठैंं । यी चिरंै बनुवाँ ओ गाउँघरमे फेन मिलठैं ।

कौवा
यी चिरँै करिया रंगके रठैं । यी चिरँै बनुवाँ ओ गाँउ घरमे फेन मिलठैं । यी चिरैँ रुखुवामे ठाँठ बनाके बैठठैं । यी चिरैँ हावा पानी नैछिर्ना बहुट बलगर ठाँठ बनइले रठैं । यीने अन्डा फेन परठैं । ंयी चिरैँ घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं ।

कुटरी
यी फेन बनुवाँमे पाजैना चिरैँ मध्य एक हइँट् । यी चिरैँ ३ मेरके रठैं । यीने रुखुवामे ठाँठ बनाके बैठठैं । यीने फेन हावा पानी नैछिर्ना बहुट बलगर ठाँठ बनइले रठैं । यी चिरै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्न बाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं ।

कन्ठेवा
यी फेन बनुवामे मिल्ना चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरैँ फेन हावापानी नैछिर्ना बहुट बलगर ठाँठ बनइले रठैं । यी चिरै अन्डा फेन परठंै । यी चिरै गाउँघरमे फेन मिलठैं ।

मंजोर
यी फेन बनुवामे मिलना चिरैँ मध्य एक हुइँट् । कोइ कोइ यी चिरैनहे घरके सोभाके लाग फेन पल्ले रठैं । यी चिरै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरैँ भुँइयामे ठाँठ बनाके अन्डा परठैं । यी मंजोरके पिनिस डिउटनके पाटामे ढर्ना काममे फेन प्रयोग कैजाइठ ।
परेवा
यी घरपलुवा चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै फाटुफुट बनुवाँमे फेन मिलेसेक्ठैं । यी चिरै गाँउघरमे फेन ठाँठ बनाके बैठ्ठैं । यी चिरै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरैनके सिकारके लाग फेन प्रयोग कैजाइठ । परेवनहे शान्तिके प्रतिक फेन मानजाइठ । बहुट मनैं परेवनहे घरेम फेन पल्ले रठैं ।

कोइली
यी फेन बनुवाँमे मिलना चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँनके बोली बहुट मिठ रठिन । यी चिरैनके कुहु कुहु बोली सुनके सक्कु मनै मोहिट हुइठैं । यी चिरै रुखुवामे ठाँठ बनाके बैठ्ठैं । यी चिरै बनुवा लगायत गाँउघरमे फेन मिलठैं । यी चिरै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं ।

सुग्गा
यी फेन बनुवामे मिलना चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी ३ मेरके रठैं । जस्टे कराल सुग्गा, मन्झला सुग्गा ओ टुँइचि सुग्गा । यी चिरँै रुखुवामे ठाँठ बनाके बैठ्ठैं । । यी चिरँैनहे मनैंघरमे फेन पल्ले रठैं । यी चिरँै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरै हरियार रंग रठैं ।

मैनी
यी फेन बनुवामे मिलना चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी २ मेरके रठैं । बर्का मैनी ओ छुट्कि मैनी । यी चिरँै करिया रंगके रठैं । यी चिरँै रुखुवामे ठाँठ बनाके बैठ्ठैं । यी चिरैँ बनुवाँ लगायत गाउँघरमे फेन मिलठैं । यी चिरैँ घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं ।

पेकलुरिया
यी फेन बनुवामे मिलना चिरँै मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ रुखुवामे ठाँठ बनाके बैठ्ठैं । यी चिरँै हावा पानी नैछिर्ना बहुट बलगर ठाँठ बनइले रठैं । यी चिरँै अन्डा फेन परठैं । ंयी चिरँै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरँै बनुवाँ लगायत गाउँघरमे फेन मिलठैं ।

गेंवरी
यी चिरैँ गाउँघरमे मिलना चिरैँ हुइँट् । यी चिरँै बनुवाँ फेन मिलेसेक्ठैं । जेकर घरम् धन सम्पति रहठ ओकरे घरम् गेंवरी ढेर मिलठैं । ंयी चिरै घाँसपाट, किराकाँटी ओ अन्नबाली फेन खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरँै हावापानी नैछिर्ना बहुट बलगर ठाँठ बनाइल रठैं । यी चिरै अन्डा परठैं । यीनके सिकार डवाइ फेन लागठ ।

चिल्हरिया
यी बनुवाँमे मिलना चिरैँ हुइँट् । यी चिरैँ दुर्लभ हुइटि जाइटैं । यी चिरँै ओरेक सिकार किल खाके बँच्ना हुइलक ओरसे यी चिरैँ ढिरेढिरे लोप हुइटि जाइटैं । यी चिरैँ मुर्गिनके बच्चा खोप खैठैं । यी चिरैँ २ से ३ किलो सम रठैं ।

बक्ला
यी चिरँै गाँउ घर लगायत बनुवा फेन मिलठैं । यी चिरै किराकाँटी, फटिंगा लगायत मास मच्छी फेन खैठैं । यी चिरैन सिकारके लाग फेन प्रयोग कैजाइठ । यी चिरैँ आढा किलोसे लेके १ किलो सम रठैं । यी चिरै २ मेरके रठ । यीने डु मेरके रठैं । जस्टे बर्का बक्ला ओ खर बक्ला ।

गिढुवा
यी बनुवाँमे मिलना चिरैन मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ दुर्लभ हुइटि जाइटैं । । यी चिरँै औरे जहनके सिकार किल खाके बँच्ना हुइलक ओरसे यी चिरै लोप हुइटि जाइटैं । यी चिरैँ पहारमे फेन ढेर डेखा परठैं ।

डाँफे
यी पहारके बनुवाँमे मिलना चिरैन मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँनहे नेपालके राष्ट्रिय चरा फेन मानजाइठ । यी चिरै हिमाल, पहार जुर ठाँउमे ढेर मिल्ठैं । यी चिरैँ किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

उँर्वा
यी जंगली चिरैँ हुइँट् । यी चिरैँ रातके समयमे जेडासे डेखा परठैं । यी चिरैन लाटोकोसेरो फेन कठैं । यी चिरँै किराकाँटी मच्छर खाके जिवन गुजारा करठैं ।

खेखौरा
यी जंगली चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै किराकाँटी, मच्छी खाके जिवन गुजारा करठैं ।

बाज
यी जंगली चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ उरटी उरटी मुर्गि चिंगनी झबोटके खइठै । यी चिरैँ मांसाहारी फेन हुइँट् । यी चिरैँनके सिकार फेन खइठैं । यी चिरै दुर्लभ हुइटि जाइटैं ।

बक्टी
यी चिरँै घरपलुवा हुइँट् । यी चिरैँ मासुके लाग फेन प्रयोग कैजाइठ । यी चिरै ३ मेरके रठैं । जस्टे बर्का बक्टी, छुट्कि बक्टी ओ टलबक्टी । यी चिरँै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं । यी चिरैँ २ किलोसे लेके ५ किलो सम रठैं ।

चखेवा
यी जंगली चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं । यी चिरै घामपानी नैर्छिना ठाँठ बनइले रठैं ।

गहडुल
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै रातके समयमे डेखा परठैं । यी चिरै किराकाँटी, मच्छर, फलफुल खाके अपन जिवन चलैठैं । यी चिरैँन सिकारके लाग फेन प्रयोग करठैं । यी चिरैँ एक किलो सम रठैं । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं ।

गुजरी
यी जंगली चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी बहुट भारीभारी रठैं । यी चिरैँ दुर्लभ हुइटि जाइटैं । यी चिरैँनके सिकार फेन खैइठैं । यी चिरैँ २ से ३ किलो सम रठैं ।

टिट्राहा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँनके सिकार फेन खइठैं । यी चिरैँनके अन्डा फेन खइठैं । यी चिरँै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

फुड्डि
यी जंगली चिरँै मध्य एक हुइँट् । यी चिरै गाँउ घरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरँै घामपानी नैर्छिना ठाँठ बनइले रठैं । यी चिरँै किरा, फटिंगा ओ अन्न बाली खाके जिवन चलैठैं ।

गैनी
गैनी चिरैँ पानीमे बैठ्ना चिरैँ हुइँट् । यी चिरँै पानीमे रहल किराकाँटी ओ मच्छी खाके फेन अपन जिवन चलैठैं ।

धनसुहिया
यी चिरँै गाँउ घरमे डेखा परठैं । जब जेठ असार महिनामे पानी नैपरे लागठ टे धनसुहिया चिरँै बोल्ठैं । टे पानी परठ कना विश्वास बा जनसमुदायमे ।

सँरसा
यी जंगली चिरँै मध्य एक हुइँट् । यी बहुट भारीभारी रठैं । यी चिरँै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं । यी चिरँैनके सिकारके फेन खइठैं । यी चिरैं २ किलोसे लेके ३ किलो सम रठैं ।

बटइँ
यी जंगली चिरँै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरैँ घामपानी नैर्छिना ठाँठ बनइले रठैं । यी चिरैँ किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

टिटिहिर
यी जंगली चिरँै मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरँै रातके समयमे बोल्ठैं । यी चिरँै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं । यी चिरँै घामपानी नैर्छिना ठाँठ बनइले रठैं ।

ढन्सा
यी जंगली चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरँै बहुट भारीभारी रठैं । यी चिरँै दुई जोरी संगे रठैं । यी चिरैँ किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

छुुुरिया गेडाल
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

चमगेड्री
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै मच्छर खाके अपन जिवन चलैठैं ।

बनमुर्गी
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् हो । यी चिरैन मासुके लाग फेन प्रयोग कैजाइठ । यी मुर्गी अन्डा फेन परठ । यी मुर्गीनके मासु ४ से ५ किलो मस रठिन । । मुर्गी किरा, फटिंगा ओ अन्न बाली खाके जिवन चलैठैं ।

ओस्ट्रीज
यी समुन्द्री चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ विश्वके सबसे भारी चिरैँ मानजइठैं । यी चिरैँ जुर ठाउँमे मिलठैं । यी चिरैँ विश्वके चर्चित चिरैँ हुइँट् । । यी चिरैँनके बारेम् बौद्धिक ज्ञानके लाग सामान्य ज्ञानमे अभिलेख हुयल बा ।

पेन्गुइन
यी समुन्द्री चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै विश्वके चर्चित चिरैं हुइँट् । यी चिरैँ उठके अन्डा परठैं । यी चिरैनके बारेम् बौद्धिक ज्ञानके लागु सामान्य ज्ञानमे फेन प्रयोग कैगैल बा ।

लगैरा
यी बनुवाँमे मिलना चिरैन मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ सिकार किल खाके बँच्ना हुइलक ओरसे यी चिरैँ लोप हुइटि बटैं । यी चिरँै चिलहरियासे छोट मेरके रठैं ।

छेमिया
यी बनुवामे मिलना चिरैँ मध्य एक हुइँट् । यी चिरैँ जौन मौसममे फेन डेखा परठैं । किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

झेंगुटिगा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

पिरौटा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

खेंउरचिया
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

फेंचुंग्घा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

बक्टेटहा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

डलहंगा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

बनफेक्चा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

मुचकुलवा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

घोंघफोरी
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

कुकुम्या
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

सेमी चिरैंया
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

पिटरुंगा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

टर्की
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

लौकाठ
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

टिहुली
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

कुरिलुवा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

पलटैंया
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

खेहा
यी जंगली चिरै मध्य एक हुइँट् । यी चिरँै गाँउघरमे फेन डेखा परठैं । यी चिरै किरा, फटिंगा ओ अन्नबाली खाके जिवन चलैठैं ।

निचोड
चिरैँ हमार थारु समुदायके सुख शन्तिके प्रतिक फेन हुइँट् । हम्रिहिनहे चिरैँनके सुरक्षा फेन करे पर्ना जरुरी बा । बहुटसे चिरैँ लोप हुइटी जाइटैं । चिरैँचुरुंगन रठैं टे वातावरण फेन बहुट रमणीय रहठ । ओहेमारे चिरैँचुरुंगन संरक्षण कर्नामे सक्कु जाने एकजुट हुइना जरुरी बा ।
(नोट–यहाँ अभिन बहुट चिरैंनके नाउँ छुटल हुइसेकठ । सम्बन्धित जानकार लोग थप जानकारी डेके मड्डट् करबि कना अर्जि बा ।¬¬)
@ रविता चौधरी


error: Content is protected !!